Określenie “samochody zabytkowe” kojarzy się ze starymi autami, które nadają się co najwyżej do muzeum. Jednak w rzeczywistości auto wcale nie musi być aż tak wiekowe, aby mogło jeździć na żółtych blachach.
Ponadto zabytki zyskują coraz większe zainteresowanie wśród kierowców.
Po części dlatego, że starsze samochody mają “to coś”, czego brakuje współczesnym autom. Z drugiej strony kolekcjonerzy widzą w nich inwestycję, która przy odrobinie szczęścia może się zwrócić.
W artykule przyglądamy się zabytkom motoryzacji. Sprawdzamy, co polskie prawo uznaje za zabytek i czy warto się o ten status ubiegać.
Contents
Samochody zabytkowe, czyli jakie?
Jak już wspomnieliśmy, określenie “samochody zabytkowe” niekoniecznie odnosi się do początków motoryzacji i pojazdów, które zwykle widujemy w filmach z dawnej epoki.
Jakby nie było, na przestrzeni lat powstało wiele modeli aut, które w ten czy inny sposób wpisały się do historii. Większość z nich (nawet te młodsze) mogłoby ubiegać się o status zabytku ruchomego.
Jednak co tak naprawdę uznajemy za zabytkowe samochody?
Jeśli pójdziemy za literą polskiego prawa, odpowiedź będzie prosta. Otóż Prawo o ruchu drogowym uznaje za zabytkowe takie pojazdy, które są wpisane do rejestru zabytków ruchomych lub figurują w wojewódzkiej ewidencji zabytków. Mogą być także częścią inwentarza muzealiów.
O warunkach, które muszą spełnić, aby znaleźć się na tych listach, przeczytasz w dalszej części artykułu.
Natomiast jeśli chodzi o ekspertów, wielu z nich kieruje się kategorią wiekową. Ogólny konsensus specjalistów w temacie motoryzacji uznaje, że pojazdami zabytkowymi są te produkowane przed 1980 rokiem.
Niektórzy określają je także oldtimerami.
Finalnie warto wspomnieć, że młodszy samochód również może posiadać miano zabytku. Jednak tylko wtedy, jeśli ma jakieś istotne znaczenie historyczne (np. przewoził znaną osobę bądź osiągał bardzo dobre wyniki w zawodach sportowych).
Kiedy możemy uznać samochód za zabytkowy?
Idąc za tym, co napisaliśmy wyżej, za zabytkowy możemy uznać taki samochód, który:
- jest wpisany na listę zabytków, czyli spełnia warunki polskiego ustawodawcy,
- był wyprodukowany przed 1980 rokiem,
- odegrał jakąś ważną rolę w historii (motoryzacji lub ogólnie — ludzkości).
Skoro to mamy już wyjaśnione, idźmy dalej. Sprawdźmy warunki, które musi spełniać samochód, aby w oczach prawa zasługiwał na żółte tablice rejestracyjne.
Jakie warunki muszą spełniać zabytkowe auta?
Polskie przepisy są bardzo ogólne, jeśli chodzi o status zabytku dla danego pojazdu. Istnieje tylko kilka warunków, które samochód musi spełnić.
Mianowicie:
- musi mieć przynajmniej 25 lat,
- jego produkcja zakończyła się co najmniej 15 lat temu,
- posiada 75% oryginalnych części (jeśli nie spełnia tego kryterium, zostanie uznany za replikę).
Od powyższych warunków istnieją także wyjątki. Konserwator może wpisać do rejestru zabytków młodszy samochód, jeśli w znaczący sposób odznacza się na tle innych modeli.
Dla przykładu: auto jest unikatowe (np. wyprodukowane w limitowanej serii).
Jednak znacznie częściej wcześniejszą przepustkę na listę zabytków otrzymują samochody, które w jakiś sposób zapisały się na kartach historii. Może przewoziły znane osobistości w istotnych momentach ich życia? Albo brały udział w ważnych wyścigach i je wygrywały?
Jeśli tak było, konserwator może uznać je za zabytkowe auta, nawet jeśli mają mniej niż 25 lat.
Pojazdy zabytkowe według prawa
Jak zapewne się domyślasz, podane wyżej warunki pozostawiają bardzo dużą przestrzeń do interpretacji. Ponadto same wymagania wiekowe sprawiają, że na żółtych blachach mogą jeździć pojazdy, których o bycie zabytkiem raczej byśmy nie podejrzewali.
Wystarczy, że auto pochodzi z rocznika 1997, a jego produkcja zakończyła się w 2007 i wedle prawa kwalifikuje się jako zabytkowy samochód.
Wielu kierowców korzysta z tej możliwości i rejestruje jako zabytek takie samochody, jak Fiaty 126p z ostatnich lat produkcji, Golfy II czy BMW serii 3. Są to masowe modele, które (szczególnie ostatnie dwa przykłady) nie mają wielkiego znaczenia dla historii motoryzacji.
Taki proceder wynika z faktu, że samochód-zabytek daje kierowcy pewne przywileje, do których jeszcze wrócimy w dalszej części artykułu.
Zabytkowe samochody i ich modele
Skoro wiemy już, jakie klasyczne auta mogą pretendować do miana zabytku, przyjrzyjmy się kilku przykładowym modelom z różnych zakątków świata.
Amerykańskie samochody zabytkowe
Amerykanie mają na swoim koncie wiele starszych samochodów, które zaliczamy do klasyki motoryzacji. Spora część z nich osiąga zawrotne ceny na rynku wtórnym, co tylko potwierdza ich wysoką wartość w oczach kolekcjonerów.
W takim razie, jakie są najciekawsze zabytkowe samochody amerykańskie?
Pierwszym przykładem jest piękne cabrio Shelby Cobra, którego produkcja przypadała na lata 1962-1968. Samochód był owocem wspólnej pracy amerykańskiego koncernu Shelby oraz brytyjskiego AC Cars. W najmocniejszej wersji dysponował 8-cylindrowym silnikiem o mocy 425 KM, dzięki czemu przyspieszał do setki w 4,2 sekundy.
Musimy także wspomnieć o legendarnym Fordzie Mustangu pierwszej generacji, który zapoczątkował gatunek pony cars. Był produkowany w latach 1964-1973 i szturmem zdobył serca Amerykanów. W najmocniejszej wersji dysponował 8-cylindrowym silnikiem o mocy 375 KM i pojemności 7 litrów.
Na koniec przykład najstarszy z całej trójki, czyli Chevrolet Corvette pierwszej generacji. Jest kolejną legendą, jeśli chodzi o samochody zabytkowe amerykańskie. Był produkowany w latach 1953-1962. W najmocniejszej wersji posiadał pod maską 8-cylindrowy silnik o mocy 360 KM i pojemności 5,4 litra.
Francuskie samochody zabytkowe
Jeżeli chodzi o pojazdy zabytkowe, Francuzi również mają się czym pochwalić. Ich myśl motoryzacyjna stworzyła na przestrzeni lat wiele interesujących samochodów.
Pierwszym przykładem jest Bugatti Royale, czyli wyjątkowo rzadka i piękna limuzyna. Była produkowana w latach 1929-1933, ale powstało jedynie 6 egzemplarzy. Poza luksusem samochód posiadał również solidny silnik R8 o pojemności 12,7 litra oraz mocy 300 KM.
Kolejnym przykładem francuskiej elegancji jest Delage D6, czyli samochód nieistniejącej już firmy Delage. Swego czasu był bardzo popularnym modelem, dzięki czemu doczekał się wielu nowych wersji. Był produkowany w latach 1930-1940 oraz po wojnie w latach 1946-1953.
Starodawne auta francuskie mają godnego reprezentanta również w modelu Delahaye 235. Auto jest nieco młodsze od poprzedników, ponieważ powstawało w latach 1951-1954. Również zalicza się do samochodów luksusowych. Dysponuje 6-cylindrowym silnikiem o mocy 152 KM.
Niemieckie samochody zabytkowe
Przechodzimy na terytorium naszego zachodniego sąsiada. Jakby nie było, Niemcy słyną z wysokiej jakości samochodów i od lat oferują swoim klientom to, co najlepsze.
Poniższe przykłady są tego dowodem.
Pierwszym z nich jest BMW E9, czyli pierwowzór pierwszej “szóstki”. Samochód zalicza się do najładniejszych modeli kiedykolwiek wyprodukowanych przez niemiecką firmę. Powstawał w latach 1968-1975. W najmocniejszej wersji dysponował 6-cylindrowym silnikiem o mocy 200 KM i pojemności 3 litrów.
Kolejny samochód-zabytek na naszej liście to pierwsza generacja Porsche 911, znana także jako 901. To auto sportowe klasy średniej było produkowane w latach 1964-1974. Wyróżnia się nie tylko urodą, ale również potężnym silnikiem, który w najmocniejszej wersji dysponował mocą 300 KM i posiadał pojemność 3,3 litra.
Jeśli chodzi o zabytkowe pojazdy z Niemiec, nie może wśród nich zabraknąć modelu Mercedes-Benz SL pierwszej generacji. Jest to samochód o tyle wyjątkowy, że posiada drzwi otwierane do góry, co w latach jego produkcji (1954-1963) były czymś rzadko spotykanym. Poza tym prezentuje się elegancko i posiada silnik R6 o pojemności 3 litrów i mocy 220 KM.
Polskie samochody zabytkowe
Tym oto sposobem dotarliśmy na rodzime podwórko. Polska również ma się czym pochwalić, jeśli chodzi o klasyczne auta. Dla niektórych zaletą będzie również fakt, że właśnie wśród polskich marek znajdziesz najtańsze samochody zabytkowe (jednak nie zawsze).
O jakich polskich legendach warto pamiętać?
Pierwszy przykład raczej nikogo nie zdziwi, bo jest nim słynny Fiat 126p, czyli maluch. Był produkowany w latach 1973-2000 i cieszył się ogromną popularnością ze względu na przystępność cenową i stosunkowo dużą niezawodność. Jeśli zaś chodzi o silnik, w najnowszej wersji maluch dysponował jednostką o mocy 25 KM i pojemności 0,7 litra.
Kiedy wymieniamy zabytkowe auta polskie, musimy wspomnieć o Syrenie 100, czyli pierwszej generacji tego niezapomnianego samochodu. Mimo że wielu kierowców pamięta jego kapryśność, wciąż z sentymentem wspominają charakterystyczny pyrkot silnika o pojemności 0,7 litra i mocy 27 KM.
Na koniec model, bez którego lista polskich samochodów zabytkowych byłaby niepełna. Mowa tutaj oczywiście o Warszawie, czyli pierwszym rodzimym aucie osobowym, które produkowano po wojnie. Jeden egzemplarz posiadał nawet Karol Wojtyła, zanim został papieżem. Jeśli zaś chodzi o silnik, lepsza wersja Warszawy dysponowała jednostką o pojemności 2,1 litra i mocy 70 KM.
Oczywiście wymienione wyżej modele są tylko wierzchołkiem góry lodowej, jeśli chodzi o stare klasyczne auta. Niestety nie sposób wymienić tutaj wszystkich ciekawych pojazdów, w które obfituje historia motoryzacji.
Dlatego pozostałe samochody osobowe zabytkowe będziesz musiał odkryć na własną rękę.
Posiadanie zabytkowego samochodu — czy to się opłaca?
Wiesz już wszystko na temat tego, czym są stare samochody zabytkowe. Teraz należy zadać pytanie, dlaczego warto posiadać taki pojazd.
Jest kilka powodów.
Po pierwsze — nie potrzebujesz całorocznego ubezpieczenia OC. Wystarczy okresowe, więc wykupujesz je tylko wtedy, gdy rzeczywiście jeździsz.
Po drugie — stare zabytkowe auta nie muszą przechodzić regularnego badania technicznego. Wykonujesz je jednorazowo i ma charakter dożywotni. Jednak weź pod uwagę, że wciąż odpowiadasz za stan techniczny auta, gdy wyjeżdżasz na drogę.
Po trzecie — samochód na zabytek zwykle osiąga większą wartość, niż inne modele. Dlatego dla niektórych może stanowić niezłą inwestycję.
Niestety nie na wszystkich polach jest tak kolorowo. Samochody zabytki ograniczają pewne wolności, które kierowca posiada przy zwykłym aucie. Chodzi przede wszystkim o konieczność konsultacji z konserwatorem za każdym razem, gdy chcesz dokonać jakiejś renowacji.
Ponadto samochodu, który nie posiada regularnego przeglądu, nie wykorzystasz do celów zarobkowych.
Minusy posiadania zabytkowych samochodów:
- Konieczny wpis do rejestru zabytków;
- Indywidualne tablice rejestracyjne niedostępne;
- Problemy z rezygnacją ze statusu auta zabytkowego;
- Utrudniona sprzedaż za granicę;
- Do naprawy niezbędne są oryginalne części (przynajmniej 75%);
- Wszystkie prace renowacyjne wymagają zgody konserwatora;
- Niemożność zarobkowego użytkowania samochodu (bez regularnego badania technicznego).
Plusy posiadania zabytkowego auta:
- Brak wymogu posiadania całorocznej polisy OC;
- Bezterminowe badanie techniczne;
- Auto nie musi spełniać aktualnych wymogów technicznych;
- Oryginalne żółte tablice rejestracyjne;
- Wyższa wartość samochodu wpisanego na listę zabytków.
Podsumowanie
Teraz posiadanie i przechowywanie samochodów zabytkowych nie powinno mieć już przed tobą tajemnic. Znasz wszystkie zalety i wady tego rozwiązania — zarówno od strony prawnej, jak i praktycznej. Poznałeś też przykładowe zabytkowe auta amerykańskie, francuskie, niemieckie i polskie.
Jeśli interesujesz się samochodami tego typu, artykuł na pewno pomoże ci w podjęciu decyzji, czy warto ubiegać się o status “zabytku” dla swojego pojazdu.
