Rynek aut 4×4 w ostatnich latach mocno się rozwinął. Do tego stopnia, że poza zróżnicowanymi modelami samochodów z podwyższonym prześwitem i napędem na cztery koła masz do dyspozycji co najmniej trzy popularne segmenty tych wozów, czyli terenówkę, SUV-a i crossovera. Niektórzy nie widzą między nimi różnicy, ale to błąd.
Błąd istotny — szczególnie wtedy, gdy zechcesz przetestować miejski pojazd w trudnych warunkach. Taka próba może cię sporo kosztować…
Dlatego dziś przyglądamy się każdemu z wymienionych gatunków i wyjaśniamy, czym różnią się między sobą. Przeczytaj artykuł, a poznasz bliżej rynek aut 4×4.
Contents
Samochód terenowy, czyli jaki?
Mimo że samochód terenowy i SUV zwykle wyglądają podobnie, znacznie się od siebie różnią. Nie mamy tu na myśli bardziej topornego i surowego designu tych pierwszych — jest on tylko konsekwencją tego, do czego samochód został stworzony.
Prawdziwa różnica między terenówką a SUV-em (o tym, co to jest SUV, przeczytasz w dalszej części artykułu) kryje się tam, gdzie powierzchowne spojrzenie nie sięga.
Pierwszą gatunkową cechą samochodu terenowego jest solidne nadwozie.
W przeciwieństwie do kuzynów z segmentu 4×4, tutaj masz do czynienia z ramą z profili stalowych. Jest bardzo ciężka i wyjątkowo odporna na wyginanie i skręcanie, a ponadto stanowi bazę dla wszystkich podzespołów. Poza wagą do wad takiej konstrukcji zaliczamy duży rozmiar — z powodu ramy przestrzeń na nogi w terenówkach jest mniejsza o jakieś 15%.
Kolejna istotna różnica to napęd.
Mimo że oczywiście masz do czynienia z napędem na obie osie, w terenówce moc jest nieco inaczej rozdzielana. Szczególnie dlatego, że masz do dyspozycji możliwość blokowania dyferencjałów i ciągłego przełożenia mocy na koła. Takie „sztywne spięcie” jest konieczne, ponieważ w trudnych warunkach nikt nie będzie polegał na elektronice.
Trzecia cecha wyróżniająca terenówki to konstrukcja silnika.
Przede wszystkim jednostka napędowa nie jest poprzeczna, ponieważ wtedy nie dałoby się zamontować reduktora (o nim za chwilę). Poza tym układ smarowania skutecznie działa w różnych pozycjach (strome wjazdy i zjazdy), układ chłodzenia cechuje się o wiele większą wydajnością, a całość posiada liczne rozwiązania chroniące przed zalaniem.
Finalnie warto wspomnieć jeszcze o reduktorze.
Co to takiego? Tryb, który o połowę zmniejsza prędkość na każdym biegu, co ułatwia pokonywanie terenowych przeszkód. Bez niego próba jazdy po ekstremalnym terenie prawdopodobnie doprowadziłaby do uszkodzenia sprzęgła. Nawet tradycyjna „jedynka” to zbyt szybki bieg w takich warunkach.
Wszystkie powyższe cechy sprawiają, że samochód terenowy świetnie sprawdzi się poza miastem — i poza drogą. Niestety w cywilizowanych warunkach nie poradzi już sobie tak dobrze. Jazda po mieście tego typu wozem będzie męcząca, a specyfika mechaniki powoduje taki hałas przy dużych prędkościach, że bez osłon na uszy się nie obejdzie.
Crossover — co to właściwie znaczy?
Samochód crossover to gatunek, który poniekąd wyodrębnił się z SUV-a. Jednak jego cechą wyróżniającą jest łączenie zalet aut z kilku segmentów. Dlatego — mimo że najbliżej mu do SUV-a — posiada w konstrukcji również elementy kombi, sedana czy hatchbacka.
Crossovery dzielą się na dwa rodzaje.
Pierwszy to mniejsze, kompaktowe samochody, które wyróżniają się konstrukcją nadwozia typu hatchback, ale w wersji podwyższonej. Co prawda mają większy prześwit, ale nie nadają się do jazdy terenowej — to typowe wozy miejskie. Wspomniany większy prześwit ma zadbać o wygodę i ułatwienie pokonywania cywilizowanych przeszkód (np. krawężników).
Drugiemu rodzajowi crossoverów jest już bliżej do SUV-a. Są większe, bardziej terenowe i zwykle posiadają napęd na cztery koła. Z powodu wielkości i masywności bliżej im do kuzynów 4×4, niż kompaktów z podwyższonym zawieszeniem.
Jednak mimo wszystko crossovery są mniejsze, przez co wnętrze nie jest tak przestronne, więc spakujesz ze sobą mniej bagaży. Ponadto (jak już wspomnieliśmy) zawieszenie zwykle nie nadaje się do jazdy w terenie i nie zawsze masz do dyspozycji napęd na cztery koła.
Co więcej, w crossoverach zwykle nie uświadczysz takich funkcji, jak blokada dyferencjału czy reduktor.
W takim razie gdy piszemy: „samochód crossover”, co to znaczy w praktyce? Otóż zwykle będzie to pojazd podobny do SUV-a, ale mniejszy i nie nadający się do jazdy w terenie.
Co to jest SUV?
SUV to model samochodu, który łączy w sobie cechy samochodów osobowych i terenowych. Od pierwszych otrzymał schludny wygląd, szosowe opony czy bogate wyposażenie. Zaś od drugich możliwość jazdy w terenie (do pewnego stopnia) oraz napęd na cztery koła, a czasem także blokadę dyferencjału czy reduktor, o których pisaliśmy więcej przy okazji terenówki.
Jednak współcześnie producenci coraz bardziej oddalają się od charakteru terenówki i rzecz wygody i komfortu jazdy. Nie znaczy to jednak, że SUV-em nie zjedziesz z asfaltowej drogi w teren.
Wszystko sprowadza się do możliwości tego modelu. Jako że konstrukcja nie opiera się na sztywnej ramie, tylko jest samonośna i posiada płyty podłogowe podobne do samochodów osobowych, bezdroża musisz wybierać ostrożnie. Przede wszystkim dlatego, że jazda w trudnych warunkach bez ramy nośnej może poskutkować pęknięciem płyty podłogowej, a nawet poważnym uszkodzeniem nadwozia.
Zawieszenie SUV-ów również przypomina to z aut osobowych. W efekcie przy energicznym pokonywaniu wyboistych bezdroży istnieje ryzyko, że zegniesz lub uszkodzisz wahacze oraz drążki zawieszenia.
Finalnie warto zwrócić uwagę na silnik. W SUV-ie jest on umieszczony poprzecznie z przodu, co sprawia, że tył auta ma niemal dwa razy mniejszą wagę — to cecha aut osobowych z napędem na przednią oś.
Co ciekawe, niektóre modele SUV-ów występują w dwóch wersjach: uterenowionej i miejskiej. Pierwsza posiada blokadę dyferencjału i reduktor, co ułatwia jazdę poza ubitymi drogami, zaś druga przeznaczona jest do podróżowania w warunkach cywilizowanych. Z charakteru terenówki zachowuje jedynie wysokie zawieszenie, masywność oraz napęd 4×4.
Co oznacza skrót SUV?
Wszyscy znamy nazwę „samochód SUV”, co to znaczy? Otóż skrót pochodzi od angielskiego Sport Utility Vehicle. Rozwinięcie może być nieco mylące, ponieważ SUV-y rzadko posiadają cechy samochodów sportowych (poza mocnym silnikiem). Dlatego słowo „sport” w nazwie powinniśmy rozumieć bardziej jako aktywny tryb życia, na który SUV-y bez dwóch zdań pozwalają swoim właścicielom.
Chociażby dlatego, że takie auto bez problemu wyjedzie poza miejskie drogi i poradzi sobie w plenerze, o ile warunki nie są zbyt ekstremalne.
Dlaczego SUVy cieszą się tak dużą popularnością?
SUV-y cieszą się tak dużą popularnością z kilku powodów, mimo że nie każdy pokrywa się z rzeczywistością. Boom na ten typ samochodów zaczął się w latach 90. w Stanach Zjednoczonych, a do Europy przyszedł 10 lat później i zadomowił się na stałe.
Potwierdzają to statystyki.
W 2010 roku w Europie SUV-y stanowiły 10% wszystkich nowo zarejestrowanych aut. Natomiast 11 lat później, w 2021 roku, liczba ta wzrosła już do 44%. Oznacza to, że aktualnie niemal co drugie nowe auto na Starym Kontynencie to SUV.
Jednak wróćmy do przyczyn ich popularności. Skąd ona się wzięła?
Pierwsza kwestia jest oczywista — chodzi o przestronność. Jako że SUV-y są większe, pomieszczą więcej bagażu i ludzi, zaś ci ostatni mają więcej przestrzeni na komfortową jazdę.
Na wygodę wpływa również fakt, że samochód ma wyższy prześwit. Jako kierowca siedzisz wyżej za kółkiem, dzięki czemu widzisz więcej, niż inni. Ponadto wsiadanie i wysiadanie też jest bardziej komfortowe — to ważne w przypadku dzieci (fotelik) i osób starszych.
Idźmy dalej.
Terenowe zawieszenie sprawia, że SUV dużo łatwiej radzi sobie z miejskimi przeszkodami. Podróżując tym samochodem, nie będziesz martwić się o krawężniki, progi zwalniające czy pokaźne kałuże. No i bez większych problemów wyjedziesz poza asfaltowe drogi, gdzie nie ugrzęźniesz tak łatwo.
Dodatkowym atutem SUV-ów jest wygląd. Ten segment samochodów prezentuje się bardzo dobrze i przywodzi na myśl luksus. Dla niektórych to istotna kwestia.
Na koniec warto wspomnieć, że są ludzie, którzy kupują SUV-y ze względu na bezpieczeństwo. Jako że auto jest masywniejsze, czują się w nim lepiej chronieni. Niestety to często mylne przeświadczenie, o czym więcej przeczytasz poniżej.
Czy SUVy są bezpieczniejsze od innych aut?
Wbrew pozorom SUV-y nie są bezpieczniejsze od innych aut — wręcz przeciwnie. Z powodu wyżej położonego środka ciężkości SUV-y gorzej się prowadzą i nie są tak zwrotne, co potwierdzają testy.
Co prawda ESP do pewnego stopnia zwalcza niedoskonałości wysokiego nadwozia, ale ma to swoje granice. W sytuacjach ekstremalnych znacznie rośnie szansa, że wygra fizyka i samochód będzie dachował. Badania wskazują, że w SUV-ach ryzyko takiego zdarzenia jest dwukrotnie wyższe.
Ponadto auta te w statystykach również nie wypadają najlepiej, bo ryzyko śmierci w wypadku w SUV-ie jest o 11% większe w porównaniu do sedana.
Dlatego jeśli jeszcze raz zapytamy: co to znaczy SUV? Odpowiedzią na pewno nie będzie większe bezpieczeństwo.
Czym się różni crossover od SUVa?
Crossover od SUVa różni się przede wszystkim wielkością i przeznaczeniem.
Jeżeli ktoś stoi przed dylematem: „SUV a crossover”, powinien przede wszystkim zastanowić się, do czego będzie mu potrzebny samochód. Jeśli wyłącznie do miasta, lepiej sprawdzi się crossover. Natomiast gdy w planach są wycieczki w teren, poza wygodę asfaltowych dróg, dużo lepszym wyborem będzie SUV.
Jak już wspomnieliśmy, crossovery w dużej części w ogóle nie nadają się do jazdy w terenie. Nie mają blokady dyferencjału ani reduktora, a w niektórych przypadkach nawet napędu na cztery koła. Z terenowego charakteru pozostał im tylko wyższy prześwit i (czasem) masywność. Jednak z tą ostatnią różnie bywa, ponieważ crossovery często są wyraźnie mniejsze od SUV-ów. Dzięki temu kierowcy dużo łatwiej manewrują nimi w miejskim zgiełku.
Dlatego najprostsza odpowiedź na pytanie „co to crossover?” brzmi: pseudo SUV do jazdy po mieście.
Przejdźmy do drugiego segmentu. Wiesz już, co oznacza „SUV” w samochodach i że rozwinięcie tego skrótu nie jest do końca trafne. Mimo to nie da się ukryć, że wygoda i spora ilość miejsca czyni z tego samochodu bardzo atrakcyjny środek transportu dla rodziny. Ponadto (chociaż coraz więcej producentów od tego odchodzi) SUV-y wciąż zachowują pewne możliwości auta terenowego. Dzięki temu bez większych problemów pokonasz polne drogi i niektóre bezdroża.
Jednak pamiętaj, że do ekstremalnych warunków jazdy SUV też się nie nadaje.
Podsumowanie
Wiesz już, jaka jest różnica między samochodami z gatunku 4×4. Jeśli ktoś zapyta: „co to znaczy crossover?” albo: „co to znaczy samochód SUV lub terenówka?”, bez problemu wyjaśnisz zagadnienie. W końcu nie jest to aż tak skomplikowane.
W wielkim skrócie:
- terenówka to ciężki, wytrzymały i masywny wóz do jazdy w ekstremalnych warunkach;
- SUV to połączenie auta osobowego i terenówki do jazdy po mieście i łagodnych bezdrożach;
- crossover to samochód typowo miejski na bazie SUV-a.
