Zastanawiasz się, ile kosztuje bolid F1? Nie da się ukryć, że cena jego produkcji powala. W końcu mówimy o jednym z najdroższych samochodów na świecie, za którym stoi najnowocześniejsza technologia motoryzacyjna i cały sztab ekspertów dbających, aby wszystkie podzespoły pojazdu działały bez zarzutu.
Dlatego sam koszt bolidu to tylko wierzchołek góry lodowej wszystkich wydatków, które wiążą się z jego projektem, testami i budową.
W artykule przyglądamy się wszystkim tym aspektom. Dowiesz się, ile kosztuje bolid Formuły 1, jego poszczególne podzespoły oraz eksploatacja. Sprawdzimy także, jak wyglądają budżety drużyn i skąd czerpią środki na pokrycie wydatków związanych z całym sezonem.
Contents
Ile kosztuje bolid F1? Projekt, budowa i materiały
Bolid F1 kosztuje średnio 10-15 mln dolarów. Jednak za każdym nowym egzemplarzem pojazdu stoi sztab konstruktorów, inżynierów i mechaników. Prowadzą oni badania, których owocem jest pierwotny projekt, a później sam bolid.
To dopiero początek zabawy.
Gdy samochód jest już gotowy, zaczynają się testy, czyli przede wszystkim setki godzin w tunelu aerodynamicznym. Szczegóły auta są zgodne z wytycznymi FIA i dopracowane do perfekcji. Wszystko po to, by wyprzedzić konkurencję.
Jak zapewne się domyślasz, każda z tych kwestii sporo kosztuje.
Budżety zespołów F1 średnio wynoszą ok. 100 mln dolarów. Jednak różne źródła podają widełki cenowe od 60 do nawet 200 mln dolarów. W wliczamy w to się setki godzin pracy całego zespołu, tj. kierowców, konstruktorów, mechaników czy marketingowców.
Weź również pod uwagę koszty logistyczne, które wynikają z globalnego charakteru sportu. Dodatkowo zwiększają one całkowite wydatki wokół samochodu F1. Jakby nie było, zespoły muszą transportować bolidy, sprzęt i personel do różnych lokalizacji Grand Prix na całym świecie.
Dlatego rozważając całkowity koszt pojazdu, należy wziąć pod uwagę nie tylko ceny podzespołów, ale również bieżące wydatki związane z badaniami i rozwojem. Nie zapominajmy też o naprawach i transporcie.
Zespoły Formuły 1 nieustannie inwestują w najnowocześniejsze technologie i innowacyjne projekty, aby poprawić osiągi swoich samochodów. Wciąż przesuwają granice tego, co jest możliwe w inżynierii motoryzacyjnej.
W rezultacie koszt bolidu F1 może być znacznie wyższy niż innych pojazdów na rynku, nawet najdroższych samochodów luksusowych lub sportowych.
Projekt
Koszt zaprojektowania bolidu F1 jest znaczącym wydatkiem dla zespołów. Proces obejmuje badania i rozwój, testy w tunelu aerodynamicznym i symulacje komputerowe.
Wedle szacunków całkowity koszt samej pracy nad projektem wynosi około 100 milionów dolarów rocznie dla najlepszego zespołu.
Budowa
Bolid F1 składa się z tysięcy komponentów, z których każdy został zaprojektowany do pełnienia określonej funkcji. Razem tworzą one główne elementy samochodu, czyli:
- podwozie,
- zawieszenie,
- aerodynamikę,
- hamulce,
- opony.
Podwozie stanowi kręgosłup bolidu. Powstaje z włókna węglowego, które jest wytrzymałe i lekkie.
Zawieszenie zostało zaprojektowane tak, aby samochód był stabilny i zapewniał płynną jazdę.
Aerodynamika ma kluczowe znaczenie dla osiągów bolidu. Decyduje o tym, jak radzi sobie z oporem powietrza.
Hamulce są wykonane z włókna węglowego i powstały po to, aby zatrzymywać samochód szybko i skutecznie pomimo olbrzymich prędkości.
No i finalnie — opony. Zostały zaprojektowane specjalnie do wyścigów F1. Powstają z miękkiej gumy, aby zapewnić maksymalną przyczepność.
Materiały i produkcja
Koszt produkcji bolidów F1 obejmuje cenę materiałów, robocizny i sprzętu. Głównym surowcem jest tutaj włókno węglowe, które służy do produkcji podwozia i innych komponentów.
Jeśli zaś chodzi o robociznę, w grę wchodzi zapłata za pracę wykwalifikowanych inżynierów i techników, którzy projektują i składają samochód.
Finalnie koszt sprzętu obejmuje maszyny i narzędzia wykorzystywane w procesie produkcyjnym.
Silnik i układ napędowy bolidu formuły 1
Silnik to serce bolidu Formuły 1. Dlatego nie powinno nikogo dziwić, że stojąca za nim technologia jest niezwykła i wyprzedza nowinki rynkowe. Jednak wbrew pozorom inżynierowie są mocno ograniczeni w tym, na co mogą sobie pozwolić.
Przepisy FIA wymagają, aby wszystkie silniki były turbodoładowanymi hybrydami V6 o pojemności 1,6 litra, wytwarzającymi około 900 KM mocy.
Nie zmienia to natomiast faktu, że jednostki napędowe F1 są niezwykle złożone. Wykorzystują kombinację turbodoładowania, bezpośredniego wtrysku paliwa i systemów odzyskiwania energii, aby zapewnić maksymalną moc i wydajność. Wszystko to przy jednoczesnym zachowaniu oszczędności paliwa.
Na hybrydową jednostkę napędową współczesnego bolidu F1 składa się:
- Silnik spalinowy V6 o pojemności 1,6 litra z bezpośrednim wtryskiem;
- Turbosprężarka;
- Układ odzyskiwania energii cieplnej — wykorzystuje obroty turbosprężarki do produkcji energii elektrycznej. Czasem oddaje również energię turbosprężarce, dzięki czemu eliminuje tzw. “turbo lag”;
- Układ odzyskiwania energii kinetycznej — odzyskuje energię z hamowania i (jeśli trzeba) używa jej do napędzania kół z mocą do 120 kW;
- Magazyn energii — akumulator, w którym zbiera się energia z układów odzyskiwania;
- Elektronika sterująca — kieruje pracą silnika i decyduje, kiedy użyć zgromadzonej energii.
Silniki kosztują od 5 do 10 milionów dolarów. Oznacza to, że są najbardziej kosztownym elementem bolidów.
Zespoły zazwyczaj używają trzech silników na sezon.
Do jednostki napędowej dochodzi jeszcze zaawansowana skrzynia biegów — półautomatyczna i sekwencyjna. Posiada maksymalnie 8 biegów do przodu i 1 wsteczny (obowiązkowy).
Kierowca zmienia biegi za pomocą przycisków na kierownicy. Dzięki temu nie musi odrywać od niej rąk.
Co ważne, elektryczno-hydrauliczna skrzynia umożliwia zmianę biegów w ciągu kilkudziesięciu milisekund. Tak zaawansowana technologia swoje kosztuje — nawet milion dolarów.
Koszty eksploatacji bolidu F1
Jak już wspomnieliśmy, koszt udziału w wyścigach F1 nie dotyczy wyłącznie opracowania i budowy bolidu. W grę wchodzi również jego eksploatacja, czyli przede wszystkim:
- cena paliwa i opon,
- pensje dla zespołu inżynierów,
- logistyka.
Poniżej przyglądamy się każdemu z wymienionych aspektów.
Paliwo i opony
Każdy bolid ma zbiornik paliwa o maksymalnej pojemności 140 litrów, co musi kierowcy wystarczyć na cały wyścig. W ciągu sezonu jeden samochód spala ok. 190 tys. litrów paliwa (biorąc pod uwagę nie tylko wyścigi, ale również treningi i kwalifikacje). Przekłada się to na koszt sięgający 0,5 miliona dolarów.
Do tego dochodzą jeszcze opony, które przy wysokich prędkościach bardzo szybko się zużywają.
Ile kosztuje opona do bolidu F1? Otóż jeden zestaw ogumienia wiąże się z wydatkiem ok. 2700 dolarów, a każdy zespół potrzebuje 13 zestawów, aby brać udział w pojedynczym Grand Prix. Oznacza to, że wyścigowy weekend kosztuje ponad 35 tys. dolarów, jeśli chodzi o same opony.
Jako że w sezonie odbywają się 23 Grand Prix, łatwo obliczymy, że każdy zespół wyda na opony dla pojedynczego kierowcy 807 tys. dolarów. Jednak w każdej drużynie startują 2 samochody, więc całkowity koszt opon podwoi się do 1,614 miliona dolarów.
Pamiętajmy też, że do wydatków dochodzi także transport ogumienia między kolejnymi Grand Prix.
Pensje dla zespołu inżynierów
Inżynierowie w zespołach F1 zarabiają średnio od 40 do nawet 80 tys. dolarów rocznie. Zależy to w dużej mierze od ich doświadczenia i wysokości pensji w danej drużynie. Co więcej, do podstawowej wypłaty dochodzą czasem bonusy, jeśli zespół wygra w danym Grand Prix.
Drużyny F1 wydają ogromne sumy na swoich pracowników — obejmuje to pensje, premie i inne koszty (np. transport z miejsca na miejsce).
Jak donosi Forbes, zespół Red Bull Racing wydał ponad 40 milionów dolarów na same koszty personelu w 2018 roku. Kwota uwzględnia nie tylko inżynierów, ale wszystkich pracowników.
Logistyka
Proces przenoszenia całej infrastruktury F1 z kraju do kraju jest niesamowitym przedsięwzięciem.
Każdy z 10 zespołów pokonuje ponad 120 tys. km (co odpowiada trzykrotnemu okrążeniu Ziemi!) i transportuje łącznie 1500 ton sprzętu. Pierwotny kalendarz 23 wyścigów na rok 2023 obejmował 20 krajów, pięć kontynentów, 240 godzin lotów i 10 różnych stref czasowych.
To wszystko kosztuje.
Wcześniej każdy zespół wydawał ok. 8 milionów dolarów na logistykę w ciągu sezonu. Jednak po problemach pandemicznych i wzroście inflacji koszt wzrósł do 10 milionów. Oznacza to, że łącznie logistyka wokół zawodów F1 pochłania 100 milionów dolarów w ciągu sezonu!
Sponsorzy i budżet zespołu F1
Pewnie zastanawiasz się teraz, jak przy tych wszystkich kosztach zespoły F1 w ogóle zarabiają pieniądze? Jasne, najlepsze drużyny (takie jak Mercedes, Ferrari i Red Bull) zarabiają dużo pieniędzy, ale co z mniejszymi ekipami?
Otóż zespoły F1 zarabiają pieniądze na różne sposoby. Przyjrzyjmy się każdemu z nich.
Sponsoring
Ponieważ F1 jest bardzo popularnym sportem, istnieje wiele firm, które są skłonne sponsorować zespoły. Robią to, aby ich marka była widoczna dla milionów fanów F1 na całym świecie.
W zależności od wielkości i wyników zespół może z łatwością zarobić dużo pieniędzy tylko dzięki sponsorom. Dla przykładu: Mercedes pobiera od Petronas 70 milionów dolarów za samo umieszczenie ich logo na bolidzie.
Średnio zespół ma od 15 do 25 sponsorów, którzy płacą, aby ich logo znalazło się na samochodzie.
Oczywiście ekipy osiągające lepsze wyniki będą miały więcej sponsorów, ponieważ lepiej się sprzedają i przyciągają więcej uwagi w telewizji. Działa to także w drugą stronę. Sponsorzy będą unikali zespołu lub kierowcy o złej reputacji.
Inwestycje
Kilku producentów — w tym Mercedes, Ferrari i Aston Martin — wspiera własne zespoły wyścigowe. Są one trafnie nazywane „fabrykami”, ponieważ stanowią przedłużenie ich fabryk samochodów drogowych.
W 2019 roku AMG Mercedes F1 Team otrzymał 80 milionów euro od Daimlera, firmy macierzystej niemieckiego giganta. Celem tak dużego zastrzyku gotówki było stworzenie i udoskonalenie bolidu, który będzie rywalizował w mistrzostwach.
Pieniądze są inwestycją producenta w badania i rozwój (R&D).
Nowe technologie ostatecznie przełożą się także na zwykłe samochody. Dlatego jest to sposób na pozostanie w czołówce technologii i utrzymanie przewagi konkurencyjnej również poza torami wyścigowymi.
Zarobki związane z kierowcą
Finalnie do zarobków drużyn wliczamy też dochód związany z kierowcą. Ma miejsce, gdy kierowca płaci zespołowi pewną kwotę pieniędzy za udział w wyścigu.
Przykładem jest chociażby Lance Stroll, który zapłacił Williamsowi 30 milionów dolarów za prowadzenie samochodu w 2017 roku.
Dzieje się tak tylko w zespołach znajdujących się niżej w tabeli, ponieważ szukają one dodatkowych dochodów. Fani zwykle gardzą takimi praktykami, ponieważ pozwala to wielu niezasłużonym kierowcom dołączyć do zawodów, jednocześnie wykluczając tych utalentowanych.
Poza wymienionymi wyżej są też inne sposoby zarabiania pieniędzy, takie jak nagrody pieniężne czy prawa telewizyjne. To także ważne źródła dochodu dla zespołów, ale bledną w porównaniu z pieniędzmi od sponsorów i inwestorów.
Konieczność utrzymania równowagi budżetowej
Formuła 1 wdrożyła limit budżetu dla zespołów od sezonu 2021. Ogranicza on wydatki drużyn i ma na celu wyrównanie szans. Początkowy limit ustalono na 145 milionów dolarów, ale stopniowo zmniejszano go do 135 milionów dolarów w 2023 roku.
W skutek nowych regulacji zespoły F1 muszą starannie zarządzać swoimi wydatkami. Jeśli przekroczą limit budżetowy, będą płaciły kary. Dlatego koncentrują się na środkach kontroli kosztów, takich jak optymalizacja logistyki, usprawnianie operacji i ograniczanie niepotrzebnych wydatków.
Zespoły F1 stale oceniają swój budżet i w razie potrzeby dokonują korekt. Kontrolują wyniki finansowe, identyfikują obszary wymagające poprawy i podejmują strategiczne decyzje w celu optymalizacji zasobów.
Ponadto w miarę rozwoju sportu zespoły dostosowują swoje strategie finansowe do zmieniających się przepisów i warunków rynkowych.
Co uwzględnia limit budżetowy?
Wszelkie wydatki związane z osiągami samochodu (ale nie silnikiem) mają znaczenie dla limitu kosztów. Obejmuje to:
- wszystkie części w samochodzie (od kierownicy po nakrętki kół),
- wszystkie elementy potrzebne do uruchomienia samochodu,
- większość personelu zespołu,
- wyposażenie garażu,
- części zamienne,
- koszty transportu,
- wszystko pomiędzy.
Największym obszarem zainteresowania są koszty rozwoju samochodu. Zespoły muszą rozważyć, co jest opracowywane, ile wydają na każdą produkowaną część, a także ile części jest potrzebnych i na ile można sobie pozwolić bez nadmiernych wydatków.
Czego nie uwzględnia limit budżetowy?
Istnieje kilka dużych obszarów, które nie są objęte limitem kosztów, w tym:
- wynagrodzenia kierowców,
- wynagrodzenia trzech najlepiej opłacanych pracowników,
- koszty podróży,
- wydatki na marketing,
- koszty nieruchomości i prawne,
- opłaty startowe i licencyjne,
- wszelkie działania niezwiązane z F1 lub samochodami drogowymi,
- świadczenia rodzicielskie i chorobowe,
- premie pracownicze i świadczenia medyczne dla pracowników.
Silniki (które są bardziej złożoną kwestią, ponieważ niektóre zespoły produkują własne, a inne kupują gotowe) są objęte własnym zestawem przepisów dotyczących kosztów.
Koszt całkowity bolidu F1
Jak już wspomnieliśmy, koszt produkcji jednego bolidu F1 wynosi od 10 do nawet 15 milionów dolarów.
Zanim przejdziemy do analizy cen poszczególnych komponentów pojazdu, przypominamy, że wszystkie liczby są przybliżone. Mogą się różnić w zależności od zespołu, dostawców i konkretnych technologii.
Oto zestawienie głównych komponentów bolidu i ich szacunkowych kosztów:
- Podwozie/Monokok: 1-2 mln USD. Powstaje z włókna węglowego i jest podstawową strukturą samochodu. W monokoku mieści się w kokpit kierowcy, zbiornik paliwa i elektronika sterująca. Dlatego jego konstrukcja wymaga precyzyjnej inżynierii i wysokiej jakości materiałów.
- Silnik: 5-10 mln USD. Hybrydowy napęd, który łączy 1,6-litrowy turbodoładowany silnik V6 z dwoma układami elektrycznymi, jest jednym z najdroższych komponentów bolidu F1.
- Skrzynia biegów: 0,5-1 mln USD. Ośmiobiegowa skrzynia biegów została zaprojektowana tak, aby była lekka, wytrzymała i zdolna do obsługi ogromnej mocy generowanej przez hybrydową jednostkę napędową.
- Zawieszenie: 300-500 tys. USD. System zawieszenia równoważy osiągi, prowadzenie i jakość jazdy. Jednocześnie wytrzymuje ekstremalne siły występujące podczas wyścigu.
- Hamulce: 200-350 tys. USD. Wysokowydajne tarcze węglowo-ceramiczne i tytanowe zaciski zapewniają wyjątkową siłę hamowania przy jednoczesnej minimalizacji masy.
- Aerodynamika (przednie i tylne skrzydła): 150-300 tys. USD. Zarówno przednie, jak i tylne skrzydła są niezbędne do generowania siły docisku, optymalizacji równowagi aerodynamicznej samochodu i poprawy osiągów na zakrętach.
- Kierownica: 50-100 tys. USD. Profesjonalna kierownica F1 zawiera wiele przycisków, pokręteł i przełączników, które dają kierowcy kontrolę nad różnymi aspektami osiągów samochodu.
- Elektronika (ECU, telemetria i czujniki): 300-500 tys. USD. Systemy elektroniczne w bolidzie F1 monitorują i zarządzają osiągami bolidu, w tym systemem ERS, silnikiem, skrzynią biegów i innymi krytycznymi systemami.
- System odzyskiwania energii (ERS): 1-2 mln USD. System ERS przechwytuje energię odpadową z silnika i hamowania, przekształcając ją w energię elektryczną, którą można wykorzystać do zwiększenia mocy i poprawy wydajności paliwowej.
- Opony: 2-3 tys. USD za zestaw. Zespoły Formuły 1 używają wielu zestawów opon podczas weekendu wyścigowego, a każdy z nich jest zaprojektowany pod kątem określonych warunków na torze i wymagań dotyczących osiągów.
Pamiętaj, że powyższe koszty stanowią jedynie część całkowitych wydatków związanych z budową i utrzymaniem bolidu F1. Inne nakłady pieniężne, np. na badania i rozwój, transport, pensje personelu, etc. również muszą zostać uwzględnione.
Przykładowe opłaty sezonowe zespołu F1
Na łamach Forbesa pojawił się artykuł, w którym autor opublikował wydatki zespołu Torro Rosso z 2018 roku. Wyglądały one następująco:
- Inwestycja w nowe maszyny, sprzęt i wyposażenie torowe: 5,7 mln USD;
- Inwestycja w nowe oprogramowanie: 0,8 mln USD;
- Zakup ubrań dla zespołu, nalepek i materiałów do budowy samochodu: 56,5 mln USD;
- Podróże, konserwacja, naprawy, prowizje dla kierowców, energia i telekomunikacja: 45,6 mln USD;
- Prowizje silnikowe, wynajem nieruchomości, samochodów i obwodów testowych: 22,6 mln USD;
- Koszt personelu: 40 mln USD;
- Opłaty bezgotówkowe: 8,5 mln USD;
- Opłata startowa F1, inne opłaty członkowskie, kary i sankcje: 1,4 mln USD.
Łącznie zespół Torro Rosso wydał w sezonie 2018 ponad 181 mln USD!
Ile kosztuje najdroższy bolid F1 i ile spala najszybszy bolid formuły 1?
Nie ma szczegółowych danych odnośnie tego, który bolid F1 był najdroższy w projektowaniu i produkcji. Istnieje jednak wiele pojazdów F1 sprzedanych na aukcjach po sezonie na torze.
Takie okazje zawsze przyciągają nabywców z dużymi pieniędzmi.
Zwycięski Mercedes Juana Manuela Fangio z 1954 roku został sprzedany za najwyższą cenę, jaką kiedykolwiek sprzedano bolid F1. Nowy właściciel zapłacił za niego ok. 30 milionów dolarów (28,43 miliona euro).
W196R został wylicytowany na aukcji w lipcu 2013 roku podczas Festiwalu Prędkości w Goodwood.
Spalanie bolidu
Niestety — podobnie jak w przypadku kosztów produkcji — zespoły F1 nie ujawniają dokładnego spalania swoich bolidów. Wiemy jednak, że maksymalna pojemność baku wynosi 110 kg paliwa, co przekłada się na jakieś 140 litrów. Natomiast pojedynczy wyścig ma długość ok. 305 km.
Wiemy też, że bolidy nie mogą tankować w trakcie rywalizacji.
Dlatego jeśli założymy, że samochody zużywają całe 140 litrów paliwa w ciągu wyścigu, wyjdzie nam spalanie na poziomie 46 l/100 km. Jednak zespoły nie zawsze tankują bolid do pełna, a kierowcy nie opróżniają baku do zera.
W takim razie ile kosztuje przejazd bolidem F1?
Bliższe prawdy byłoby stwierdzenie, że bolidy zużywają ok. 40 l paliwa na 100 km. Oznacza to, że jednorazowe pokonanie odległości wyścigu kosztuje jakieś 320 dolarów w paliwie.
Podsumowanie
Jak widzisz, zawody Formuły 1 wiążą się z ogromnymi wydatkami. Mimo że sama produkcja bolidu kosztuje średnio 10-15 mln dolarów, łącznie z innymi nakładami pieniężnymi (badania i rozwój, testy, naprawy, logistyka, pensje, etc.) zespoły wydają o wiele więcej podczas sezonu.
Co prawda limit wydatków związanych z bolidem zarząd F1 ustalił na maksymalnie 135 mln dolarów, nie obejmuje on wszystkich obszarów działalności. Dlatego szacuje się, że poszczególne drużyny wydają ok. 200 mln dolarów (i więcej) w ciągu sezonu.
W efekcie Formuła 1 jest jednym z najdroższych sportów na świecie. Ktoś, kto chce być jak Robert Kubica, potrzebuje ogromnego zaplecza finansowego (albo sponsora). Jednak z nami możesz na jeden dzień zamienić się w kierowcę bolidu F1 i sprawdzić, jak prowadzą się te niezwykle szybkie maszyny.
