Najpopularniejsze sporty motorowe

Sporty motorowe to fascynująca dziedzina, w której prędkość, precyzja i adrenalina łączą się, tworząc widowisko pełne emocji. W artykule odkryjemy różnorodność tej dyscypliny, jej rodzaje oraz to, jak wygląda w Polsce.

Sporty Motorowe: Wprowadzenie do Dynamiki

Sporty motorowe zyskują uznanie na całym świecie. W końcu udostępniają arenę zmagań dla zawodników i ich pojazdów, którzy podczas rywalizacji nieustannie przekraczają granice swoich możliwości.

Ale co tak naprawdę przyciąga fanów z różnych zakątków globu do tej konkurencyjnej dziedziny?

Przede wszystkim prędkość i emocje. Nic nie dorówna dreszczowi, jaki odczuwasz, gdy obserwujesz kierowców czy motocyklistów pędzących z zawrotną szybkością i dostarczających ci adrenaliny. To prawdziwy spektakl!

Kolejną kwestią jest podziw dla umiejętności i precyzji. W sportach motorowych nie chodzi tylko o szybkość. Kierowcy i ich zespoły muszą posiadać głęboką wiedzę techniczną, a ponadto dbać o każdy detal podczas zawodów. To właśnie pieczołowitość i profesjonalizm czynią wyścigi tak fascynującymi.

Nie można też zapomnieć o różnorodności. Sporty motorowe nie ograniczają się tylko do torów Formuły 1. Od tradycyjnych wyścigów samochodowych i motocyklowych, przez akrobacje powietrzne, po pasjonujące rajdy — każdy fan motoryzacji znajdzie coś na miarę swoich zainteresowań.

Ostatnim, ale nie mniej ważnym aspektem jest międzynarodowy charakter wielu rodzajów rywalizacji. Dlatego sporty motorowe łączą ludzi z całego świata. Są zjawiskiem, które nie zna granic, co udowadniają fani i zawodnicy z różnych kultur i tradycji.

Różnorodność Sportów Motorowych

Zastanawiałeś się kiedyś, czym dokładnie różnią się poszczególne rodzaje rywalizacji? Poniżej znajdziesz krótki przewodnik po świecie sportów motorowych.

Oto najciekawsze dyscypliny:

• Wyścigi samochodowe — Może kojarzysz je z F1 czy NASCAR? Tutaj kluczem do zwycięstwa jest nie tylko szybkość, ale też precyzja i odpowiednia strategia. Kierowcy ścigają się na specjalnych torach lub drogach, a sukces zależy od ich umiejętności i taktyki.
• Wyścigi motocyklowe — MotoGP czy Superbike to tylko dwie z wielu serii. Tutaj liczy się zarówno szybkość, jak i zwinność czy umiejętność utrzymania równowagi w ekstremalnych warunkach.
• Rajdy — Długa trasa, trudny teren i zmienne warunki jazdy definiują ten sport. Dlatego wymaga od zawodników wytrzymałości, doskonałej nawigacji oraz sprytnej strategii.
• Motocross — Tor pełen przeszkód i skocznia? To właśnie Motocross. Wymaga nie tylko szybkości, ale też zwinnego manewrowania między przeszkodami.
• Drag Racing — Krótka, ale ekstremalnie intensywna rywalizacja na prostym odcinku. Tutaj liczy się eksplozywne przyspieszenie i błyskawiczne reakcje.
• Wyścigi na torze lodowym — Zamarznięta woda stawia przed zawodnikami zupełnie nowe wyzwania. Kontrola pojazdu, precyzja i odpowiednia taktyka są tutaj niezbędne, by dotrzeć do mety.

Jak widzisz, każda z dyscyplin ma coś wyjątkowego do zaoferowania. Chociaż różnią się między sobą, wszystkie łączy jedno: chęć przełamywania własnych barier, osiągania coraz większych prędkości i dostarczania niesamowitych emocji zarówno zawodnikom, jak i kibicom.

Którą z nich wybierasz dla siebie?

Wyścigi Samochodowe: Szybkość i Technologia

Wyścigi samochodowe nie są jedynie zrywem adrenalinowym wypełnionym dźwiękami warczących silników. To przede wszystkim prezentacją zaawansowanych osiągnięć technologicznych i inżynieryjnych. Może nie zdajesz sobie z tego sprawy, ale każdy wyścig stanowi de facto ekscytujące laboratorium innowacji na czterech kołach.

Oto kilka przykładów:

• Moc silnika — Spójrzmy na Formułę 1. Od 2014 roku korzysta ona z hybrydowej technologii, która daje bolidom dodatkowego „kopa”, co czyni je szybszymi i bardziej efektywnymi.
• Aerodynamika — Zderzenie z oporem powietrza to już historia. Dzięki przemyślanym spoilerom i tunelom powietrznym, samochody wyścigowe zachowują stabilność, nawet gdy pędzą z zawrotną prędkością. Ponadto to, co zostało wynalezione na torze, coraz częściej znajduje zastosowanie w samochodach osobowych.
• Prowadzenie — Prawda jest taka, że prowadzenie samochodu wyścigowego to prawdziwa sztuka. Dlatego elementy takie jak zawieszenie, układ kierowniczy czy hamulce są precyzyjnie dostrojone. Chodzi przecież o maksymalną kontrolę i stabilność w ekstremalnych warunkach!
• Oszczędność paliwa — Wyścigi to nie tylko prędkość. Rozwój technologii oszczędzania paliwa również ma tu swoje miejsce. Jako że opór powietrza wpływa także na spalanie, zespoły wyścigowe pracują nieustannie nad rozwiązaniami, które kiedyś mogą trafić do naszych garaży.

Różne sporty motorowe stawiają przed uczestnikami inne wyzwania technologiczne. W świecie Formuły 1 samochody są przystosowane do osiągania prędkości sięgającej ponad 400 km/h! Tymczasem w NASCAR jest zupełnie inaczej, bo przepisy ograniczają prędkość ze względów bezpieczeństwa.

Oczywiście mamy też Formułę E, gdzie ekologia spotyka się z prędkością w ramach wyścigów samochodów elektrycznych.

Podsumowując, wyścigi to nie tylko emocje. To także niesamowita technologia i geniusz ludzki. Pomyśl tylko, ile z tych innowacji trafiło ostatecznie do samochodu, którym codziennie jeździsz!

Wyścigi Motocyklowe: Ekscytujący Świat Dwóch Kółek

Wyścigi motocyklowe to adrenalina płynąca przez żyły zarówno kierowców, jak i widzów. Pędzące z olśniewającą prędkością maszyny, zwinne manewry i rywalizacja na najwyższym poziomie są esencją tej dyscypliny.

MotoGP, będąc jednym z najbardziej prestiżowych cykli wyścigowych, skupia uwagę miłośników dwóch kółek na całym świecie.

MotoGP to nie tylko pojedynek na torze. To prawdziwa sztuka inżynierii i technologii. Największe firmy motocyklowe walczą tutaj nie tylko o miejsce na podium, ale również o okazję do prezentacji najnowszych osiągnięć technicznych. Wiele z innowacji, które debiutują na torach MotoGP, w końcu trafia do seryjnie produkowanych maszyn. To dowód, jak ważna jest ta seria dla całej branży.

Nie można również zapomnieć o emocjach, które towarzyszą każdemu wyścigowi. Zawodnicy rywalizują ze sobą, prezentując niewiarygodne umiejętności. Dlatego miliony fanów na całym świecie czekają z zapartym tchem na każdy manewr, każdy zakręt, każdą sekundę zmagań.

Jednak MotoGP nie ogranicza się tylko do technologii i rywalizacji. To również społeczność — zarówno zawodnicy, jak i fani tworzą unikalną atmosferę, której trudno szukać gdzie indziej. Pasja, tradycja i duma łączą się tutaj w jedno, tworząc niesamowite widowisko.

Ponadto MotoGP to seria, która nieustannie ewoluuje. Nie tylko prezentuje najlepsze, co można znaleźć w świecie wyścigów jednośladów, ale także wpływa na rozwój technologii motocyklowej. Wszystko to sprawia, że dyscyplina jest nie tylko ważna dla sportów motorowych, ale również dla przemysłu motocyklowego jako całości.

W nadchodzących latach możemy spodziewać się jeszcze więcej innowacji, emocji i niezapomnianych chwil.

Rajdy: Przygoda na Otwartej Przestrzeni

Rajdy terenowe są zdecydowanie jednym z najbardziej ekscytujących i wymagających rodzajów sportów motorowych. To nie tylko test prędkości, ale też połączenie nawigacji oraz umiejętności jazdy w ekstremalnych warunkach.

W trakcie zawodów uczestnicy mierzą się z najbardziej zdradliwym i dezorientującym terenem. Przemierzają nieznany i wymagający grunt, korzystając z roadbooka, kompasu i map, co jest istotne dla osiągnięcia sukcesu.

Może przyjrzymy się bliżej, jak różnorodne warunki terenowe wpływają na przebieg zawodów?

Wydmy, na przykład, stanowią spore wyzwanie. Ciągle się zmieniają, co sprawia, że nawigacja bywa trudna, a ryzyko utknięcia czy ugrzęźnięcia pojazdów — realne. W takich sytuacjach zawodnicy muszą wykazać się nie tylko umiejętnością odczytywania terenu, ale także wybierania najbezpieczniejszej trasy.

Kolejne wyzwanie stanowi skalisty teren. Tutaj również kluczowe jest ostrożne i świadome prowadzenie pojazdu, aby uniknąć potencjalnych uszkodzeń. Każdy błąd czy nieostrożność może bowiem skończyć się poważnymi konsekwencjami.

Nie inaczej jest, gdy mówimy o błocie. Nawigacja w takim terenie może być wyjątkowo skomplikowana, a ryzyko utknięcia bądź ugrzęźnięcia — bardzo wysokie. Dlatego kluczowe jest umiejętne odczytywanie terenu i wybór odpowiedniej trasy.

Przeprawy wodne to z kolei inny rodzaj wyzwania. Są nie tylko niebezpieczne, ale również wymagają od zawodników ostrożnej nawigacji. Ponadto tutaj także istnieje ryzyko utknięcia czy uszkodzenia pojazdu, co sprawia, że zawodnicy muszą być szczególnie uważni i skupieni.

Zawody rajdowe to zatem prawdziwa próba dla uczestników. Nawet nie pod względem prędkości, ale testu umiejętności prowadzenia w ekstremalnych warunkach.

Sporty Motorowe w Polsce: Kierunek Pasji

Sport motorowy w Polsce ma bogatą historię, która sięga dalej, niż mogą sugerować sukcesy naszych rodaków. Wyobraź sobie, że już w 1913 roku samochody ścigały się na trasie z Warszawy do Zegrza, mijając po drodze takie miasta jak Łódź, Radom czy Lublin. Zaś po I Wojnie Światowej rajdy nabrały tempa, sięgając aż po górzyste Tatry i dawne kresy wschodnie.

Wyścigi samochodowe były wtedy domeną wyższych klas, ale nie zmienia to faktu, że zaszczepiły marzenie o własnych „czterech kółkach” w sercach wielu Polaków. 

Trochę historii

Organizacją rajdów zajmował się Automobilklub Polski, założony w 1921 roku. Członkowie tego środowiska byli zwykle ludźmi zamożnymi: ziemianami, przedsiębiorcami czy nawet arystokracją. Nie można też zapomnieć o dobrze usytuowanych oficerach Wojska Polskiego.

W dużej mierze wynikało to z faktu, że aby dołączyć do klubu, trzeba było posiadać własny samochód. W tamtych czasach był on prawdziwym luksusem — zwłaszcza, że od 1922 roku obowiązywał podatek od konia mechanicznego.

Wśród najwybitniejszych kierowców tamtych czasów znajdują się takie postaci jak:

• Henryk Liefeldt, właściciel fabryki silników;
• Janusz Regulski, dyrektor koncernu „Siła i Światło”;
• hrabia Maurycy Potocki, adiutant Józefa Piłsudskiego;
• Jak Ripper, krakowski przedsiębiorca.

Nawiasem mówiąc, ulubionymi brykami tamtej ery były szybkie Austro-Daimlery i Bugatti, które potrafiły osiągnąć prędkość nawet 200 km/h!

Ale sport samochodowy w Polsce nie był tylko pretekstem do spotkań elit. Już wtedy uczestnictwo w rajdach wymagało solidnych umiejętności. Kierowcy musieli nie tylko prowadzić, ale też dbać o swoje maszyny i samodzielnie dokonywać ewentualnych napraw. Co więcej, za korzystanie z zewnętrznej pomocy czy nawet dolewanie wody do chłodnicy po drodze groziły punkty karne.

Kluczem do sukcesu była płynna jazda i zdolność utrzymania stałej prędkości. A dla dodania smaczku i podniesienia poprzeczki organizatorzy niekiedy ogłaszali rajdy nocne lub w trudnym terenie.

Wspomnienia z tych czasów pokazują, jak daleko sięgała pasja Polaków do ścigania się!

Obecna sytuacja

Aktualna sytuacja sportów motorowych w Polsce to prawdziwa mieszanka wyzwań i osiągnięć. Z jednej strony nasz kraj jest domem dla wielu utalentowanych zawodników, dzięki czemu może pochwalić się sukcesami na arenie międzynarodowej. Jednak z drugiej nie można przemilczeć pewnych problemów.

Pierwszym z nich jest brak funduszy. Organizacja imprez sportowych, zwłaszcza tak kosztownych jak motorowe, wymaga znacznych nakładów finansowych. Niestety zdobycie odpowiednich środków w Polsce nie zawsze jest zadaniem prostym, co rzutuje na rozwój tego sektora sportu.

Drugi problem naszego kraju to niedostateczna liczba torów wyścigowych. W tej chwili jedynym pełnowartościowym torem (uznanym przez FIA), na którym można organizować wyścigi samochodowe i motocyklowe, jest Tor Poznań.

Jednak warto tutaj dodać, że poza nim na terenie naszego kraju funkcjonuje co najmniej kilkanaście innych torów. Niestety większośc z nich nie spełnia warunków organizacyjnych dla międzynarodowych zawodów.

Mimo wyżej wymienionych trudności, w Polsce odbywają się różnorodne imprezy moto sport, takie jak wyścigi samochodowe, motocross czy rajdy. Jest ich wystarczająco dużo, żebyś mógł zaobserwować zapał i determinację zawodników — nawet takich, którzy odnoszą sukcesy na międzynarodowym podwórku.

Największą popularnością cieszą się u nas przede wszystkim trzy dyscypliny sportów motorowych:

• Jedną z nich jest żużel i można śmiało powiedzieć, że nasi zawodnicy są tutaj potęgą. Regularnie zdobywają medale i puchary na żużlowej arenie międzynarodowej.
• Poza tym wielu kibiców przyciągają rajdy, podczas których mają okazję wspierać zawodników, gdy walczą z trudnym terenem.
• A jeśli chodzi o wyścigi samochodowe, Polska Liga Wyścigowa i Drift Masters European Championship to tylko dwie z wielu serii, które rozpalają serca fanów.

Chociaż to najpopularniejsze sporty motorowe w naszym kraju, nie dominują w przestrzeni publicznej. Przynajmniej nie w tym samym stopniu, co inne dyscypliny (np. piłka nożna).

Osiągnięcia Polaków w sportach motorowych

Polska może pochwalić się licznymi sukcesami w sportach motorowych. Wybitne osiągnięcia w tej dziedzinie zapewniło nam kilka znakomitych nazwisk.

• Zacznijmy od Roberta Kubicy. Ten utalentowany kierowca nie tylko reprezentował Polskę w Formule 1, ale również triumfował w jednym z jej wyścigów.
• Następnie mamy Krzysztofa Hołowczyca, legendę rajdów w naszym kraju. Zdobył Mistrzostwo Polski, a także Mistrzostwo Europy, czym zbudował swoją renomę jednego z najlepszych kierowców rajdowych.
• Nie możemy też zapomnieć o Tomaszu Gollobie. Jego mistrzostwo świata w żużlu pozwoliło mu zyskać ogromne uznanie zarówno w kraju, jak i poza jego granicami.
• Tymczasem młodsza generacja, reprezentowana przez Tymoteusza Kucharczyka, już teraz robi furorę w świecie sportów motorowych. W 2023 roku Tymoteusz zajął 3. miejsce w klasyfikacji generalnej w hiszpańskiej Formule 4, co niewątpliwie przyniesie mu jeszcze więcej sukcesów w przyszłości.

To oczywiście nie wszystkie sukcesy naszych zawodników, ale na pewno te najbardziej znaczące.

Ekologia i Bezpieczeństwo: Nowe Wyzwania Sportów Motorowych

Sporty motorowe, choć pełne emocji, nie pozostają obojętne na kwestie ekologiczne. W obliczu narastających problemów związanych ze zmianami klimatu oraz wzrostem zanieczyszczenia środowiska, branża motorowa zdecydowanie wzięła się do pracy, by stać się bardziej zrównoważoną i odpowiedzialną.

Z jednej strony mamy kwestie środowiskowe. Sporty motorowe dążą do redukcji emisji, co widzimy na przykładzie coraz popularniejszych w zawodach pojazdów elektrycznych czy hybrydowych. Stawia się też na paliwa alternatywne (np. biopaliwa).

Ale to nie wszystko!

Sporty motorowe angażują się także w minimalizację odpadów. W tym celu stawiają na recykling, zmniejszanie ilości opakowań czy stosowanie materiałów wielokrotnego użytku.

Co więcej, imprezy sportowe stają się miejscem podnoszenia świadomości ekologicznej. Spójrz chociażby na mistrzostwa Extreme E, które kładą nacisk na promocję e-mobilności i edukację na temat zmian klimatycznych.

Co z bezpieczeństwem? Branża dokłada starań, by stworzyć odpowiednie warunki zarówno dla kierowców, jak i kibiców. Dlatego wprowadzono ulepszenia w projektach torów, takie jak bariery ochronne, obszary spływu i inne elementy zwiększające bezpieczeństwo.

Pojazdy również przechodzą ewolucję. Dodawane są nowe funkcje, takie jak klatki bezpieczeństwa czy systemy przeciwpożarowe. Nie zapominajmy także o szkoleniach kierowców oraz personelu, by wszyscy byli przygotowani na ewentualne niebezpieczeństwa.

Podsumowując, sporty motorowe nieustannie ewoluują. Dążą do bycia bardziej ekologicznymi i dbają o bezpieczeństwo. Dzięki temu możemy cieszyć się emocjonującą rywalizacją, mając pewność, że branża robi, co w jej mocy, by chronić naszą planetę i wszystkich uczestników wydarzeń.

Pasja i Zaangażowanie

Sporty motorowe to nie tylko moc silników i prędkość na torze. To przede wszystkim gorąca pasja i niezmierzone zaangażowanie. Gdy mówimy o tych, którzy stanowią serce tej dyscypliny, nie możemy zapominać, co naprawdę napędza ich ducha.

Weźmy na przykład Marka Webbera, byłego kierowcę F1. W rozmowie dla Withersworldwide podkreślał, jak jego niegasnąca pasja była kluczem do wielu triumfów na torze. Dla niego doskonałość w każdym calu — od precyzji na zakrętach po detale konstrukcyjne bolidu — to podstawa.

Z kolei historia Dale’a Ogburna, założyciela Dale Ogburn Motorsports, to esencja nieustającej pracy. Zaangażowanie i niezliczone godziny spędzone za kierownicą pozwoliły mu przenieść się z amatorskich torów na zawodowe.

A gdybyśmy chcieli przywołać ducha innowacji, warto wspomnieć o NISMO, oddziale Nissana. Ich pionierskie podejście do inżynierii i pasja do ścigania się dały światu legendę japońskiej motoryzacji — Skyline.

Jednak sporty motorowe to nie tylko indywidualne osiągnięcia. Właśnie w tej dyscyplinie decyzje na poziomie zespołu mogą odmienić oblicze całych zawodów. Nowatorski projekt bolidu czy przełomowa strategia wyścigowa nieraz rewolucjonizują całą dyscyplinę.

Sporty motorowe są obszarem, gdzie zaangażowanie musi być ogromne, precyzja bezbłędna, a pragnienie sukcesu — wręcz nienasycone. To arenа, która szanuje i wynagradza tych, którzy są gotowi oddać wszystko w imię wyścigowego ideału.

Sporty Motorowe dla Każdego – gokarty, karting i klub kibica

Sporty motorowe przyciągają uwagę wielu ludzi, niezależnie od ich poziomu zaawansowania czy ambicji. Chcąc wziąć w nich udział, warto rozpocząć od wyboru odpowiedniej dla siebie drogi. Oto kilka podpowiedzi, jak to zrobić:

Dla tych, którzy chcą zostać zawodnikami

• Karting — Klasyczny start w świecie wyścigów. Gokarty są niedrogie, a tory kartingowe dostępne niemal wszędzie. Dla wielu mistrzów Formuły 1 właśnie one były pierwszym krokiem w karierze.
• Dni na torze — Jeśli marzysz o prawdziwym torze wyścigowym, możesz spróbować swoich sił podczas „track day”. To okazja, aby przetestować swoje umiejętności i samochód na profesjonalnej trasie.

Dla tych, którzy chcą kibicować

• Obecność na wyścigach — Możesz brać udział w wyścigach jako kibic. Spotkanie z innymi pasjonatami i obserwowanie rywalizacji to wspaniałe doświadczenie. Weźmiesz udział w wydarzeniu na żywo, dzięki czemu poczujesz prawdziwą adrenalinę i emocje. 
• Fankluby — Dołącz do wspólnoty, w której poznasz innych miłośników tego typu sportów, wymienisz się informacjami i uzyskasz dostęp do wyjątkowych wydarzeń. Bycie członkiem klubu to przywilej dla każdego prawdziwego fana.

Dla tych, którzy chcą ścigać się amatorsko

• Kluby lokalne — Kluby motorowe oferują różnorodne możliwości dla amatorów. Wspólne wyjazdy, treningi czy wymiana doświadczeń to dopiero początek. Możesz znaleźć kluby specjalizujące się w autocrossie, kartingu lub innych formach wyścigów.
• Szkoły jazdy — Zainwestuj w swoje umiejętności. W szkołach jazdy udoskonalisz technikę jazdy, a także zdobędziesz wiedzę od profesjonalistów. Wiele placówek tego typu oferuje programy dla początkujących.

Pamiętaj — bezpieczeństwo przede wszystkim. Zawsze stosuj się do zasad, korzystaj z odpowiedniego sprzętu ochronnego i rozwijaj umiejętności.

Sporty motorowe to nie tylko rywalizacja, ale przede wszystkim pasja, która z pewnością da ci wiele radości i satysfakcji. Przy odpowiednim zaangażowaniu i podejściu, możesz osiągnąć w tej dziedzinie duże sukcesy.

Podsumowanie

Sporty motorowe — od Formuły 1 po rajdy — mają w sobie coś niezwykłego. Połączenie prędkości, ryzyka, technologii i ludzkiej determinacji tworzy spektakularne widowisko, które przyciąga miliony widzów na całym świecie.

Ale co sprawia, że kierowcy ryzykują wszystko na torze, a widzowie trzymają kciuki przed telewizorami?

Przede wszystkim jest to pasja. Ona sprawia, że kierowca potrafi przejechać dziesiątki okrążeń ze stałą intensywnością, dążąc do zwycięstwa. Pasja jest również tym, co popycha inżynierów do tworzenia coraz lepszych i szybszych maszyn, zdolnych przełamywać dotychczasowe granice technologii.

Ponadto atmosfera na torze, w paddocku czy w boksach jest niesamowita. Adrenalina miesza się tutaj z determinacją, a dreszczyk ryzyka dodaje pikanterii każdej sekundzie wyścigu.

Aspekt społeczny również odgrywa kluczową rolę. Spotkania fanów, dyskusje o strategiach zespołów, wymiana opinii — wszystko to tworzy społeczność, która jest jedną wielką rodziną.

Z kolei rosnąca popularność sportów motorowych prowadzi do tego, że kierowcy stają się idolami dla młodszych pokoleń, inspirując je do podążania za marzeniami, pracowania nad sobą i nieustannego dążenia do doskonałości.

Jeśli więc zastanawiasz się nad zanurzeniem w świecie sportów motorowych, pomyśl, co cię najbardziej interesuje. Czy jest to prędkość, technologia, rywalizacja, czy może wspólnota fanów? Określ, co naprawdę chcesz osiągnąć, dokładnie zbadaj możliwości i wybierz tę dyscyplinę, która najbardziej do ciebie pasuje.

Każdy znajdzie w sportach motorowych coś dla siebie — niezależnie od tego, czy jest to jazda, oglądanie czy bycie częścią niesamowitej społeczności. Jesteś gotów/a włączyć się w ten świat pełen mocy i pasji?

Możesz to zrobić już teraz! Sprawdź, jak rozbudowana jest oferta Go-Racing z kategorii Jazda samochodami rajdowymi i przetestuj swoje umiejętności.